Idea decentralizacji przyświecająca społeczności blockchain coraz częściej znajduje uznanie wśród nowych inwestujących w kryptowaluty. Giełdy DEX (ang. Decentralized Exchange) cieszą się rosnącą popularnością nie bez powodu, gdyż jak sama nazwa wskazuje, korzystają one z filozofii zdecentralizowanych finansów. Co to są zdecentralizowane giełdy kryptowalut, czym się różnią od scentralizowanych giełd, oraz jakie są wady i zalety obu rozwiązań? Po przeczytaniu tego artykułu wejdziesz w posiadanie elementarnej wiedzy niezbędnej do zrozumienia miejsc, w którym odbywają się kryptowalutowe transakcje.
Spis treści
Zdecentralizowane giełdy kryptowalut (DEX)
DEX-y, najprościej rzecz ujmując, są zdecentralizowanymi giełdami niepodlegającymi żadnej zewnętrznej instytucji finansowej, ani innemu podmiotowi. Transakcje przeprowadza się peer-to-peer (P2P), czyli bezpośrednio między stronami oraz są zatwierdzane przez inteligentne umowy (ang. smart contracts).
W dużym uproszczeniu smart kontrakt to program zawierający instrukcje warunkowe do przeprowadzenia transakcji. Oznacza to, że do jej przeprowadzenia dojdzie tylko wtedy, gdy zostaną spełnione określone warunki w poszczególnej inteligentnej umowie. Kod źródłowy jest transparentny, zatem każdy z uczestników procesu ma możliwość wglądu do programu i dostrzeżenia potencjalnych luk i błędów, jednak występują one relatywnie rzadko, ponieważ pisane są przez doświadczonych programistów.
System ten minimalizuje ryzyko oszustwa i odbywa się bez pośrednika w postaci podmiotu zewnętrznego.
Wady i zalety DEX
Anonimowość: korzystając z DEX, z racji braku instytucji finansowej sprawującej pieczę nad giełdą, nie ma potrzeby podawania swoich danych, co zapewnia anonimową transakcję z jednego portfela do drugiego.
Bezpieczeństwo: Waluta cyfrowa znajduje się na Twoim portfelu kryptowalutowym, klucz prywatny posiadasz wyłącznie Ty, a nie dzielisz się nim z podmiotem zewnętrznym w postaci scentralizowanej giełdy kryptowalutowej. Minimalizujesz w ten sposób ryzyko utraty danych i klucza prywatnego, gdyż zamiast na platformie giełdowej, Twoje środki znajdują się na rozproszonej sieci blockchain, która jest niezwykle odporna na złośliwe ataki hakerskie.
Więcej możliwości: DEX-y często oferują szeroką gamę tokenów, których na próżno szukać na rynku giełd centralnych.
Nie podlega regulacjom: DEX-y cechuje większa niezależność w kontekście regulacji państwowych i międzynarodowych. Oznacza to, że są odporniejsze na ingerencję rządów państwowych i instytucji międzynarodowych w porównaniu do CEX.
Ograniczenia wynikające z infrastruktury sieci blockchain: im więcej przeprowadzanych transakcji, tym bardziej sieć jest obciążona, co wiąże się z opóźnieniami.
Wyższy próg wejścia i brak wsparcia: zdecentralizowane giełdy kryptowalut w odróżnieniu od CEX-ów, nie są tak intuicyjne i przejrzyste dla początkujących użytkowników. Zanim zaczniesz korzystać z DEX, konieczna będzie umiejętność zarządzania portfelem, znajomość tokenów etc. Jeżeli Twoja strategia inwestycyjna uwzględnia duże transakcje, tym bardziej powinieneś zadbać o bezpieczeństwo Twoich środków. Dywersyfikując swoje aktywa na różnych portfelach, minimalizujesz ryzyko kradzieży zgromadzonych kryptowalut.
W przypadku utraty klucza prywatnego lub przekazania środków w niepowołane ręce masz raczej nikłe szanse na ich odzyskanie. Sprawa inaczej wygląda w przypadku tradycyjnych giełd scentralizowanych (CEX), które przechowują Twój klucz prywatny oraz oferują wsparcie, dzięki czemu masz szansę na uzyskanie pomocy od zespołu konkretnego podmiotu.
Scentralizowane giełdy kryptowalut (CEX)
CEX (ang. Centralized Exchange) oferuje usługi kryptowalutowe dla zarejestrowanych użytkowników. Rejestracja na popularnych scentralizowanych giełdach kryptowalutowych przypomina zakładanie elektronicznego konta bankowego – musisz podać dane niezbędne do rejestracji: swoją tożsamość, dane adresowe, odcisk palca w ramach stosowanej praktyki KYC (Know Your Customer), czyli weryfikacji tożsamości klientów giełd kryptowalutowych w celu zapobiegania oszustwom finansowym, kradzieży tożsamości etc.
Rodzi to pewne ryzyko związane z bezpieczeństwem Twoich danych i środków. Przekazując pieniądze scentralizowanej giełdzie kryptowalutowej, zrzekasz się jej własności. Dajesz na przechowanie klucz prywatny (można przyjąć, że to hasło do Twojego wirtualnego sejfu z walutą cyfrową).
Mimo stale rozwijających się systemów zabezpieczeń, przekazując środki scentralizowanej giełdzie kryptowalutowej takiej jak Binance czy Coinbase, istnieje ryzyko utraty waluty cyfrowej lub Twoich danych w wyniku przeprowadzanych ataków hakerskich na podmioty. Jak pokazuje historia Mt.Gox, takie sytuacje wciąż się zdarzają i trzeba być tego świadomym.
Zautomatyzowany Animator Rynku (ang. Automated Market Makers) używany jest głównie na giełdach DEX (Uniswap, SushiSwap czy PancakeSwap). AMM pełni kluczową rolę w ułatwianiu procesu handlu i zarządzania dostępnością środków. AMM działa w ekosystemie blockchain, gdzie inteligentne kontrakty są odpowiedzialne za kontrolowanie pul płynności i autonomiczne rozliczanie transakcji pomiędzy użytkownikami. W scentralizowanych giełdach kryptowalutowych arkusze składane są przez użytkowników platformy, a w całym procesie pośredniczy poszczególna giełda.
DEX czy CEX – co wybrać?
Odpowiedź na to pytanie nie jest taka prosta i zależy od konkretnych oczekiwań inwestora. Z reguły dla początkujących w świecie kryptowalut zaleca się korzystać z tradycyjnej, scentralizowanej giełdy kryptowalutowej ze względu na przejrzystość interfejsu i niższy próg wejścia. Nawet dla osób nietechnicznych operowanie kontem na CEX jest banalnie proste, a pierwszy zakup kryptowalut nie powinien przysparzać żadnych problemów.
Centralne giełdy, takie jak Binance czy Coinbase przyjmują płatność przelewem, czego na próżno szukać w DEX. Warto natomiast być świadomym potencjalnego ryzyka, jakie niesie za sobą trzymanie środków na portfelach giełdowych.
Dla ceniących zdecentralizowany system nieulegający żadnej instytucji finansowej ani innemu podmiotowi zewnętrznemu oczywistym wyborem okaże się korzystanie z DEX. Lepiej odnajdą się na niej bardziej doświadczeni inwestorzy, gdyż interfejs nie jest już tak intuicyjny i łatwy w obsłudze jak w CEX. Brak odpowiedniej wiedzy może nieść za sobą szereg nieprzyjemnych konsekwencji – w przypadku pomyłki lub utraty klucza prywatnego, jesteś zdany sam na siebie, nie istnieje żadne wsparcie, do którego możesz zwrócić się o pomoc.